نماز به عنوان یک فریضه مذهبی دارای اثرات تربیتی در ابعاد مختلف فردی، گروهی، بهداشتی و روانی در محدوده خانواده می باشد. اجرای فریضه نماز در شکل‌گیری صحیح روابط میان اعضای خانواده نقش عمده‌ای دارد. با اجرای این فریضه خانواده به یک محیط مقدس تبدیل شده، روابط افراد دارای قداست ویژه‌ای می شود و کودک در محیط خانواده، نماز را در خود درونی ساخته، خود را ملزم به رعایت دستورات بهداشتی و اخلاقی می داند. خانواده‌ای که اعضای آن با برپایی نماز به طهارت درونی خود می‌پردازند، پشتوانه محکمی برای معنویت است که درمقابل ناملایمات زندگی آن‌ها را حمایت می کند. چنین افرادی از نظر روحی توکل به خدا کرده، اعتماد به نفس داشته و درمقابل مصائب و مشکلات خود را نمی‌بازند؛ درنتیجه اختلالات روحی مانند اضطراب، ترس، افسردگی، ازخودبیگانگی و خودکشی در چنین افرادی به‌ندرت دیده می شود.
مدرسه بعد از خانواده دومین نهادی است که در تمایل و رغبت دانش‌آموزان به نماز بسیار مؤثر است؛ ازآنجاکه مدرسه از لحاظ روابط گروهی وسیع‌تر است، دانش‌آموزان در آنجا روابط گسترده‌ای پیدا می‌کنند. آنان در روابط آموزشی با دوستان، همکلاسان، معلمان و اولیای مدرسه قرار می‌گیرند. نماز یک عمل عبادی است و قادر است این روابط را از سطح آموزش بالا برده، در سطح تربیتی و فرهنگی قرار دهد.
در متون دینی ما مثل قرآن کریم، نهج‌البلاغه وکتاب‌های حدیث به خواندن نماز تأکید شده وآمده است: نماز، وسیله‌ای برای پاک شدن از خودبینی است (نهج البلاغه ،حکمت۲۵۲) به درستی که نماز انسان را از کار ناشایست باز می‌دارد (عنکبوت،آیه۴۵). نماز به پا دارید و زکات را اداکنید و با این وسیله روح و جسم خود را نیرومند سازید و بدانید هر کار خیری برای خود از پیش می‌فرستید آن را نزد خدا خواهید یافت که محققاً خداوند به هر کار شما بیناست (سوره بقره،آیه ۱۱۰). در مدرسه هنگامی که نوجوانان و جوانان، در موقعیت‌های مختلف اوقات تحصیل، هنگام شنیدن اذان، در کلاس یا در راهروی مدرسه بدون هیچ تکلفی، مشاهده کنند که معلمان و مربیان مشتاقانه به سوی نماز می‌شتابند، در اثر احساس همانندسازی به شوق و رغبت در می‌آیند و به اقامه نماز گرایش فزون‌تری پیدا می‌کنند.
هرقدر شخصیت الگوهای تربیتی و پرورشی برای دانش‌آموزان، محبوب و دوست داشتنی‌تر باشد، تأثیرپذیری آن‌ها افزایش می‌یابد. روشن است که هرگز نباید به اجبار و تحمیل و فشار، دانش‌آموزان را به نماز وادار کنیم؛ در عوض شایسته است پیش از هر چیز، جاذبه‌های رفتار خود را در بیان ارزش‌ها، با فراهم کردن مقدمات نماز افزایش دهیم.
اگر چنین فضایی بر مدارس حاکم باشد، روحیه معنوی دانش‌آموزان افزایش می‌یابد و در نمازخانه‌ی مدرسه ارتباط شوق انگیز همسالان گسترش می‌یابد (قائمی،۱۳۷۱، ص۱۷).
نماز آرامش‌دهنده دل‌ها، اصلاح‌کننده فرد و اجتماع است و عاملی است که موجب رهایی افراد از تنبلی، گناه، تباهی و دیگر رفتارهای زشت می‌شود و یکی از راه‌های تربیت دینی کودکان و نوجوانان یاد دادن نماز و شرکت دادن آن‌ها در نماز جماعت می‌باشد.
منابع:
( قائمی ، علی (۱۳۷۱) هدایت نوجوان به سوی نماز، تهران، ناشر طرح اقامه نماز، قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشه ای، چاپ دوم(۱۳۸۰)، انتشارات نسیم حیات)
. غلامرضا خلیفه‌زاده، معاون آموزشی دبیرستان قطمیری